Park Dolny

W południowej części Parku Dolnego znajdziemy Grotę z 1890 r. wykonaną z kamienia polnego i poświęconą postaci marszałka Sejmu Galicyjskiego - Mikołaja Zyblikiewicza. To zasłużony człowiek, dzięki któremu wybudowano drogę łączącą Szczawnicę z Czerwonym Klasztorem wzdłuż Dunajca, która stanowi dziś atrakcję dla wielu turystów odwiedzających Pieniny. W arkadowej wnęce można ujrzeć tablicę z brązu z wizerunkiem marszałka, wykonaną przez Józefa Nałęcza-Hakowskiego.

Słynny historyk Karol Estreicher wypowiadał się krytycznie o powstałej budowli. Twierdził, że przypomina muszlę dla suflera, a sama konstrukcja nie przetrwa kilku zim. Niewątpliwie mylił się co do trwałości materiału, gdyż grotę można podziwiać po dziś dzień. Dużym walorem dla tego miejsca jest roślinność, która okala grotę, oraz fontanna, przy której można usiąść i odpocząć w upalny dzień.

Obiekt ten, co może sugerować jego nazwa, służył jako miejsce do organizowania koncertów. Można go zobaczyć w dolnej części parku, podążając alejką parkową wzdłuż ul. Głównej. Podobnie jak druga altana ta również została wybudowana na początku XX w. i posiada elementy stylu zakopiańskiego. Wybudowana jest na planie krzyża greckiego, oparta na drewnianych słupach zdobionych ażurowymi elementami fryzu kratownicowego i z łukiem wieńczącym główne wejście. Obiekt przykrywa dach namiotowy, łamany, z daszkami przyczółkowymi, których szczyty zdobią ornamenty w postaci tzw. słoneczek.

Śledząc uważnie aktualne wydarzenia w Szczawnicy, można, przechadzając się alejkami parku, być świadkiem koncertu organizowanego w muzycznej altanie. Niestety, dużo częściej w godzinach wieczornych akustykę parku dominuje muzyka disco polo z pobliskiego pensjonatu „Chemik".

Źródło wody mineralnej „Wanda" znajduje się u stóp góry Bryjarka, powyżej kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej, w północnej części Parku Dolnego w Szczawnicy. Woda ze źródła ma charakter mineralny (wodorowęglanowo-chlorkowo-sodowa (szczawa alkaliczno-słona)). Polecana jest w przypadku chorób przemiany materii oraz dróg moczowych.

Początki tego źródła sięgają roku 1867, kiedy to powstało w miejscu dwóch wcześniejszych zdrojów Anieli i Heleny. Woda mineralna jest dostępna dla każdego, a punkt czerpalny znajduje się obok Domu Wypoczynkowego "Chemik". Źródło zostało starannie obudowane, a w kamiennej ścianie nad kielichową studnią zainstalowany został specjalny kran, który ułatwia pobór wody.

Powstanie stawu ma duży związek z kształtowaniem terenów Szczawnicy jako uzdrowiska. Stanowił on element krajobrazu, służący do zaaranżowania parku jako miejsca atrakcyjnego dla przybywających kuracjuszy i do dziś uatrakcyjnia obraz parku dla mieszkańców i turystów.

W 2013 r. z inicjatywy burmistrza Grzegorza Niezgody wypuszczono do stawu karpie ozdobne i karasie. Te kolorowe rybki można uważnie oglądać i fotografować, dzięki zbudowanemu drewnianemu molo z czerwonymi barierkami. Warto pamiętać, że ryb nie należy dokarmiać

Schodkami w górę dostaniemy się do najwyżej położonej alejki Parku Dolnego, gdzie w cieniu drzew znajduje się urokliwa kapliczka Matki Bożej Częstochowskiej. Nie od zawsze było to miejsce kultu. Budowla, powstała w 1867 r., była pijalnią wody Heleny. Dopiero w latach 70. XIX wieku pojawiła się inicjatywa ze strony Franciszka Tomanka, ówczesnego dzierżawcy Dolnego Zakładu, aby pijalnię wody przekształcić w kaplicę, tworząc przy tym dogodne miejsce dla odwiedzających uzdrowisko. To właśnie on zakupił dla nowo powstałej kaplicy kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, sygnaturkę, krzyż, a także ołtarzyk tablicowy z relikwiami męczenników — św. Feliksa i św. Marceliny, które zdobią wnętrze kaplicy. Od 1894 r. można podziwiać w środku również ołtarz autorstwa Władysława Łuszczkiewicza.

Mszę w rzymskokatolickiej kapliczce odbywają się w lipcu i w sierpniu o godzinie 16.00. Choć rzadko można podziwiać obiekt od środka, to fasadę można oglądać każdego dnia. Rząd ustawionych przed kaplicą drewnianych krzeseł pozwala nawet usiąść i podziwiać ten niewielki, zbudowany na planie centralnym obiekt architektoniczny. Szczególną uwagę można zwrócić na: kamienny cokół, wypełnione maswerkowymi rozetami okrągłe świetliki, gzyms, drewnianą sygnaturkę oraz dwa napisy umieszczone na tablicach po lewej i po prawej stronie kaplicy, sugerujące uzdrowiskowe cele odwiedzających ją kuracjuszy: „Panno święta co jasnej bronisz Częstochowy bądź uzdrowieniem chorych” i „Modlitwa pełna wiary będzie dla chorego ratunkiem i Pan go podźwignie Jk 5, 15".

W górnej części Parku Dolnego, przy alejce na stoku, znajduje się malownicza altana o charakterystycznym stylu „zakopiańskim”, z której rozpościera się widok na malowniczy Park Dolny. Zbudowana została na planie krzyża greckiego, przekryta dachami przyczółkowymi, ozdobionymi fryzami arkadowymi i motywem „słoneczka” w szczytach, które są różne dla każdego z ramion krzyża. Na przecięciu kalenic dachów wznosi się wieżyczka na planie kwadratu, a jej ściany zdobione są motywem szarotki w rozecie. Cała konstrukcja altany jest drewniana, zbudowana na słupach, otwarta i posadowiona na kamiennej piwniczce nad zdrojem „Wanda” od I ćw. XX wieku.

W krajobrazie parku altana prezentuje się niezwykle urokliwie, jednak wspinając się po schodkach, postawionych symetrycznie po dwóch stronach altanki, ujrzymy akty wandalizmu w samym jej wnętrzu. Mnóstwo podpisów rujnuje jej charakter obiektu, który tylko z zewnątrz współgra z naturalnym pięknem okolicznej przyrody. W ten sposób tak piękny zabytek architektoniczny nie zachęca do pozostania, ale zważywszy na magię pozostałej części parku, nie trzeba się zniechęcać.